![](https://stat002.fosite.ru/counters/810314.gif?ui=810314&ci=42&dn=telehany.fosite.ru&un=telehany.fosite.ru&lg=ru&visitorid=-1&stid=7&stdb=1&color1=424242&color2=CECBBD&color3=A8AAC0&color4=7b7b7b&color5=CAC299&turn_on=on&img=0&"+mlp_r+"&)
СЫНЫ ЗЯМЛІ ЦЕЛЯХАНСКАЙ / SYNY ZIAMLI CIELIACHANSKAJ
На Целяханскай зямлі нарадзілася шмат цікавых людзей. Сярод іх вядомыя навукоўцы, грамадскія дзеячы, артысты і нават аферысты, а таксама простыя але цікавыя людзі. Пра іх чытайце ў гэтым раздзеле...
ЦЫРКУНОЎ УЛАДЗІМІР МАКСІМАВІЧ / CYRKUNOŬ ULADZIMIR MAKSIMAVIČ
Будучы вядомы вучоны нарадзіўся 2 сакавіка 1953 года ў мястэчку Целяханы ў сям'і служачых, дзе і скончыў мясцовую школу. У 1979 годзе скончыў лекарскі факультэт Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага інстытута. У 1979-1981 гадах клінічны ардынатар на кафедры інфекцыйных хвароб. У 1981-1988 гадах - асістэнт, а ў 1988-1990 - дацэнт. З 1990 па 1998 год - загадчык кафедры інфекцыйных захворванняў лекарскага факультэта. З 1998 года - загадчык кафедры інфекцыйных захворванняў з курсам дзіцячых інфекцый Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта.
Пад кіраўніцтвам Цыркунова У.М. у 1988 годзе быў арганізаваны абласны, а ў 1993 годзе і рэспубліканскі гепаталагічныя дыягнастычныя цэнтры. Цыркуноў У.М. з'яўляецца арганізатарам 8 міжнародных сімпозіумаў па гепаталогіі ў Гродна, Мінску, Львове, Варшаве. Арганізаваў навукова-педагагічную школу па гепаталогіі, пад яго кіраўніцтвам абаронена 7 кандыдацкіх дысертацый. З'яўляецца урачом вышэйшай катэгорыі, аўтар больш 500 навуковых прац, 7 вынаходніцтваў, звыш 70 рацыяналізатарскіх прапаноў, 3 канцэпцый, 3 новых уласцівасцей вядомых з'яў, 8 кніг накладам звыш 115 тысяч асобнікаў! У 1992 годзе абараніў доктарскую дысертацыю па тэме "Клініка-патагенетычныя аспекты і тэрапія віруснага гепатыта В у асоб, якія злоўжываюць алкаголем". З'яўляецца лаўрэатам фонда Сораса (1995 год). Член-карэспандэнт Беларускай акадэміі медыцынскіх навук і чалец Ню-Ёркскай акадэміі.
КУПРЫЯНЧЫК ВАСІЛЬ ЮЛЬЯНАВІЧ / KUPRYIANČYK VASIL IULIANAVIČ
У вёсцы Вулька-Целяханская жыве ветэран Вялікай Айчыннай вайны - Васіль Юльянавіч Купрыянчык. Яшчэ ў 2009 годзе, па даручэнні кафедры культуралогіі Брэсцкага дзяржуніверсітэта, у Васіля Юльянавіча было ўзята інтэрв'ю, якое планавалася надрукаваць ў кнізе, прысвечанай 65-годдзю Перамогі. Нажаль праект так і не ажжыццявіўся. Пагэтаму тэкст успамінаў Васіля Юльянавіча пра яго ваенныя гады размяшчаецца на сайце
Мялик Александр Николаевич, 4-й курс географического факультетаВасилий Юльянович КУПРИЯНЧИК,д. Вулька-Телеханская Ивацевичский район.Я родился 14 августа 1920 года в деревне Бобровичи. Позже мы жили здесь, в деревне Вулька-Телеханская. Мои родители, как и мои деды, работали на земле. Сначала я 6 классов учился в польской школе. Потом окончил курсы брокеров по лесу в Беловеже, это около Гайнувки в Польше. Но тогда и мы тоже жили в Польше. После курсов я работал на лесозаводе в Телеханах брокером по лесному делу. Здесь, дома, я и встретил начало войны.
Для себя самого я сразу решил, что нужно идти на фронт. Но мать меня не отпускала, и оставалось просто убегать из дома на войну. Вместе с моим товарищем, с которым я работал на лесозаводе в Телеханах, мы решили идти на фронт. Да, этот товарищ был из соседней деревни Выгонощи. На 3 день войны мы ушли на войну. Я даже не попрощался с мамой, с родными. Мне не хотелось, что бы она плакала. Точнее видеть, как мама будет плакать.
Уже повсюду была война. Поэтому нам пришлось пешком идти до города Барановичи. Там, под Барановичами, уже вовсю гудела немецкая канонада. Война пришла и туда. Поэтому нам пришлось идти дальше, искать своих, что бы попасть в армию. Тоже пешком мы пошли до Красной Слободы. Это теперь в Минской области. Нам хотелось быстрее попасть в армию. В Красной Слободе мы сразу начали искать военкомат, что бы записаться. Но и туда уже дошла война. Когда мы пришли в военкомат, он был разрушен. Особенно запомнился убитый офицер, который лежал прямо на земле. Везде было много людей. Самых разных. И никто не знал, что делать и как быть. Мы решили идти назад. Помню, по дороге встретили кого-то бойца. Возможно, он вышел из окружения или просто убегал подальше от войны, как это делали многие. Не знаю. Но он нам сказал, что нужно идти на юг, так как Минск уже занят. Так мы пошли опять пешком до Мозыря.
В Мозыре мы сразу направились в военкомат и стали на учёт. Потом нас отправили работать на фанерный завод, дали квартиру, выписали каких-то денег на первое время. Всё это долго не продолжалось. Противник наступал, и мы отступали до Гомеля. В Гомеле я увидел страшную картину. На станции было много людей, которые собирались в эвакуацию. На путях стояло много эшелонов. Везде был сплошной хаос. Потом эту станцию, забитую простыми людьми, прямо на моих глазах, начали бомбить с самолётов. Тогда я во многом впервые понял, что такое война, какая она страшная, особенно для простых людей. В Гомеле позже мы всё-таки сели на поезд, который нас повёз на Украину.
Так я покинул Беларусь. Мы ехали до самого Ворошиловграда. Там уже началась уборка хлеба. Мы и работали, пока и туда не подошли немцы. Опять была эвакуация. Председатель колхоза сказал, что бы мы шли с ними. Он всегда говорил, что вы, хлопцы, молодые и ещё успеете повоевать. Эвакуация проходила быстро и как-то странно. Мы начали перегонять скот… Так, я вместе с этим колхозом, попал в Поволжье. Там я опять работал, пока меня не забрали в армию. Произошло это в октябре 1941 года. Я был очень доволен, что наконец-то попаду на фронт.
Такой долгий путь я проделал от родного дома, пока наконец-то попал в армию. Всегда я думал о доме, о каждом, кто там остался на оккупированной территории. Именно быстрей освободить свою родную землю мне и хотелось.
Повезли меня на Дальний Восток в город Благовещенск. Там меня с моим товарищем разделили. С тем, с которым я шёл от самого дома. Володю отправили учиться на офицера. Меня направили в школу младших командиров в Благовещенск. Здесь я учился всю зиму. Уже в январе 42-го принял военную присягу при 204 стрелковой дивизии. Всегда хотелось как можно быстрее попасть на фронт. Это произошло только летом 1942 года. Помню, как рано утром командир начал собирать нас на фронт. Даже то, что нас отправили под Сталинград меня не пугало. Я хотел воевать за свою землю.
Так я воевал под Сталинградом в качестве командира отделения в 78 гвардейской стрелковой дивизии. Полгода, пока мы не окружили немецкую группировку. Да, воевал я в 730 полку. Под Сталинградом, наверное, происходило самое страшное, что было на той войне. Бесконечные бои. Постоянно слышны взрывы. И день, и ночь, в любую погоду. Постоянно слышишь, что кого-то из твоих знакомых, друзей убили или ранили, кто-то пропал, а о ком-то ничего не известно. Да ещё думаешь о доме, о родных. Живы ли они.
Потом я попал на Курскую дугу. Там я был тяжело ранен. Помню, сначала убил двух немцев, а после этого получил тяжёлое ранение в правое бедро. Произошло это 5 июля 1944 года. Так я попал в госпиталь в Старый Оскол. Там мне сделали операцию и повезли дальше в Челябинск лечиться. В госпиталях я провёл 11 месяцев. После госпиталя меня отправили в железнодорожные войска дослуживать.
Да, всегда, где бы я не был на войне. И когда шёл пешком с дому, и когда был на фронте, в госпитале меня окружали хорошие люди. Особенно в госпитале моему выздоровлению во многом помогли хорошие люди, даже не лекарства, а хорошее отношение со стороны людей. Врачи, медсестрички, местные жители. Дай им Бог здоровья.
Участие в освобождении Беларуси я принимать не мог. Хотя принять участие в освобождении родного дома мне очень хотелось. Это была моя цель, обязанность. Именно это меня толкнуло уйти из дому, не попрощаться с матерью, убежать на фронт. Я не мог освобождать Беларусь. Дослуживал в глубокой России. Мы восстанавливали дороги, мосты. Ведь после войны всё было разрушено.
Помню как мне дали отпуск на 30 дней. Я поехал домой в Беларусь. Каким счастьем было увидеть родителей живыми. Деревня была сожжена, многие погибли, люди жили кто где. В землянках. Но самым большим счастьем было увидеть родные места и родных тебе людей. Отпуск прошёл быстро. Что такое 30 дней, да и на дорогу сколько ушло. Я опять поехал дослуживать в Россию.
На войне было много интересного. Звучит странно. Для меня всё было интересным. Но одновременно это интересное было иногда и очень ужасным, страшным. Я раньше, в детстве, и подумать не мог о таком, о том, что я это увижу. Своими глазами. Самым запоминающимся на всю мою жизнь было взятие немцев под Сталинградом. Представить трудно, 90 000 пленных. И их взяли мы, те, кто до последнего терпели поражение за поражением. Я хорошо помню те дни. Мы тогда себя почувствовали победителями. 90 000 – это вдохновило нас всех. Мы поверили в себя, в свои силы. Мы знали, что победим. Эти 90 000… Но какой ценой мы к ним пришли. Тот день я не забуду никогда. Особенно запомнились и события под Курском. Там я получил тяжёлое ранение в ногу. Это сильно изменило мою судьбу. Долгих 11 месяцев в госпитале. Навсегда запомнились операции, которые мне делали в Челябинске. Трудно вспоминать такое.
День победы я помню хорошо. Встретил я его в глубокой России, служил в железнодорожных войсках. Конечно, хотелось быть там, в Берлине, дойти до него. Об этом мечтал каждый солдат. Но ранение под Курском всё решило. Это день победы порохом пропах… Всегда вспоминаю эти слова. Было много радости. Война закончилась, немец побеждён. Каким был день победы? Порадовались и опять за работу. Всё же было разрушено. Как наши люди отмечают праздники. Там такого не разрешалось. Хотелось выпить, отметить как надо. Нельзя… Но все-таки этот день победы мы отметили, отметили так как это делают наши люди. А потом опять за работу.
Так закончилась война. Хоть и мы одержали победу, но ничего хорошего она никому не принесла. На войне я получил награды. Медаль «За оборону Сталинграда» в феврале 43-го, «За отвагу», «За победу над Германией», медаль «30 лет Советской Армии и флота» и другие. Получил некоторое признание и уважение среди людей как ветеран войны. Но я всегда точно уверен, что лучше бы той войны, как и всех других не было.
Только спустя 7 лет после начала войны я вернулся домой. Приехал в родную деревню Вульку-Телеханскую к родителям. Надо было думать, как дальше жить, что делать. Всё было сожжено, разрушено, люди в землянках. Некоторые ещё долго так жили. Но жизнь шла дальше, к лучшему. Устроился работать опять на лесозавод в Телеханы брокером по лесу. Работал там. Думал, как построить дом, как жить дальше. Помню, мне, как участнику войны выписали 30 кубов леса на строительство дома. Начал строиться. Жизнь потихоньку налаживалась.
Декабрь 2009 года
КРЫНКА АЛЯКСАНДР МІКАЛАЕВІЧ / KRYNKA ALIAKSANDR MIKALAIEVIČ
Нарадзіўся ў вёсцы Вулька-Целяханская 4 верасня 1975 года. Пасля сям'я жыла ў Расіі. Там, 29 лістапада 1993 года быў прызваны ва ўнутраныя войскі Пудзежскім РВК Рэспублікі Карэлія. Службу праходзіў у брыгадзе аператыўнага прызначэння МА УВ МУС Расіі. З 9 студзеня па 7 красавіка 1995 года прымаў удзел у спецыяльных аперацыях па раззбраенню незаконных узброенных груповак на тэрыторыі Паўночна-Каўказскага рэгіёну.
7 красавіка 1995 года ўдзельнічаў у баявой аперацыі ў раёне пасёлка Самашкі. Сяржант Крынка А.М. забяспечваў сувязь штурмавой групы са штабам. Загінуў падчас ліквідацыі абрыву сувязі. Баевікі знішчылі аўтамашыну ў якой знаходзіўся і А.М. Крынка. За мужнасць і гераізм, праяўленыя пры выкананні службовага абавязку, узнагароджаны ордэнам Мужнасці пасмяротна.
«Орденом Мужества награждаются граждане за самоотверженность, мужество и отвагу, проявленные при спасении людей, охране общественного порядка, в борьбе с преступностью, во время стихийных бедствий, пожаров, катастроф и других чрезвычайных обстоятельств, а также за смелые и решительные действия, совершенные при исполнении воинского, гражданского или служебного долга в условиях, сопряжённых с риском для жизни».
Загадам МУС Расіі № 550 ад 22 жніўня 1997 года залічаны навечна ў спіс асабістага складу вайсковой часткі 3641 Маскоўскай акругі УВ МУС Расіі.
СІРАТА СТАНІСЛАЎ МІКАЛАЕВІЧ / SIRATA STANISLAŬ MIKALAIEVIČ
У вёсцы Вулька-Целяханская знаходзіцца самая багатая і можна сказаць адзіная калекцыя этыкетак Пінскай запалкавай фабрыкі. Яе збіральнік і ўладальнік Станіслаў Мікалаевіч Сірата. Нарадзіўся ён 15 верасня 1936 года на Луганшчыне (Украіна) ў пасёлку Троіцкае. З 2-гадовага ўзросту выхоўваўся ў сям’і дзеда. Пасля 7-мі класаў працягнуў навучанне ў школе ФЗО (рус) (па-беларуску ФЗН – фабрычна завадскога навучання). Там, у 1952 годзе ён атрымаў прафесію праходчыка вугальнага камбайна. Аднак на радзіме па атрыманай спецыяльнасці папрацаваць не атрымалася, паколькі на той момант Станіславу Мікалаевічу яшчэ не было 16 гадоў. У 1953 годзе па камасамольскай пуцёўцы паехаў на Далёкі Усход. З 1953 па 1955 год працаваў там па раней атрыманай спецыяльнасці ў шахце. У 1955 годзе быў прызваны на службу ў армію ў горад Талін Эстонскай ССР. Адтуль быў накіраваны ў 1-шы вучэбны атрад ваенна-марскога флота ў горад Пінск.
Сірата С.М. разам са сваёй жонкай Л.Ф. Юркевіч
На працягу 1955-1961 года праходзіў службу ў арміі. За гэты час скончыў Саратаўскую ваенную вучэльню па спецыяльнасці хімік. Пасля службы ў арміі застаўся ў горадзе Пінску, дзе з 1961 па 1967 год працаваў ў школе грамадзянскай абароны выкладчыкам. На працягу 1967-1992 года Станіслаў Мікалаевіч працуе ў апараце Галоўнага ўпраўлення па меліярацыі зямель і будаўніцтву саўгасаў на Палессі. З 1992 года на пенсіі.
У Станіслава Мікалаевіча Сіраты даволі шмат захапленняў. Па-першае ён вядомы рыбак а разам з тым і аматар прыроды. Галоўнае ж яго захапленне – філуменія.
самаробныя рабалоўныя снасці
Сёння многім, асабліва маладому пакаленню, слова філуменія можа падацца незразумелым і нават падазроным. У 60-70-я гады мінулага стагоддзя гэтай справай займаліся тысячы хлопчыкаў, дзяўчынак і дарослых людзей ўсяго Савецкага Саюза. Філуменія – гэта калекцыянаванне карабкоў ці эцікетак ад запалак.Падчас знаходжання на Далёкім Усходзе Станіслаў Мікалаевіч заўважыў у японскіх маракоў прыгожыя карабкі, на якіх быў паказаны раслінны і жывёльны свет Японіі. Японскія запалкавыя карабкі так спадабаліся Станіславу Мікалаевічу, што ён пачаў выменьваць іх на папяросы “Шахцёрскія”. Так у яго сабралася каля 300 японскіх карабкоў.
першыя карабкі Пінскай запалкавай фабрыкі (арыгіналы 19 - пачатку 20-га стагоддзяў)
Апынуўшыся ў беларускім горадзе Пінску, дзе ўжо шмат гадоў працавала запалкавая фабрыка грэхам было б не заняцца філуменіяй і далей. Менавіта тады Станіслаў Мікалаевіч паставіў перад сабой мэту сабраць калекцыю ўсіх этыкетак, якія выпускаліся Пінскай запалкавай фабрыкай пачынаючы ад яе заснавання – 1882 года. Справы пайшлі паспяхова. Новая калекцыя расла на вачах. Дапамагалі як знаёмствы з працоўнымі фабрыкі, так і тыя ж самыя японскія карабкі. Яны, з-за сваіх высокіх мастацкіх якасцей вельмі дорага цаніліся, і іх удалося выменяць на многія пінскія эцікеткі. Не раз даводзілася адззіраць этыкеткі ад старых чумаданаў, або збіраць карабкі на гарышчых старых хат Пінска. Многія этыкеткі давялося і купляць, нават за амерыканскія даляры, што для 70-х гадоў даволі рызыроўна. Апантанасць ідэяй філуменіі дазволіла за 37 год сабраць каля 2500 этыкетак Пінскай запалкавай фабрыкі. На сёнешні дзень ў калекцыі Станіслава Мікалаевіча больш чым 3500 этыкетак – на гэта пайшло амаль 60 гадоў жыцця.
Варта адзначыць, што калекцыя сабраная Станіславам Мікалаевічам адзіная не толькі на Беларусі але і ў Свеце. Нідзе больш нельга знайсці поўнага сабрання ўсіх этыкетак, якія выпусціла Пінская запалкавая фабрыка за 130 гадоў свайго існавання. Пры гэтым калекцыя Станіслава Мікалаевіча не ляжыць мёртвым грузам. Яна сабрана не столькі для самога сябе столькі для людзей. Станіслаў Мікалаевіч рэгулярна друкуе ў сродках масавай інфармацыі артыкулы пра сваю калекцыю. Нібы ў Меку едуць да яго журналісты самых розных газет і часопісаў. Не раз даводзілася Станіславу Мікалаевічу рабіць розныя выставы і чытаць лекцыі прысвечаныя цікавай, але нажаль сёння амаль забытай справе – філуменіі.
ХОМІЧ ПЁТР ІВАНАВІЧ / CHOMIČ PIOTR IVANAVIČ
Пётр Іванавіч Хоміч нарадзіўся ў мястэчку Целяханы ў 1920 годзе ў шматдзетнай сям'і. тут ён скончыў 7 класаў польскай школы. Пасля з дапамогай арганіста мясцлвага касцёла навучыўся іграць на карнэце і кларнэце, што потым дазволіла іграць ў духавым аркестры. працавацб пачаў слесарам ў механічных майстэрнях пана Пуслоўскага з 14 гадоў. Потым служыў у Польскай арміі да 1939 года.
У 1943 годзе разам з сям'ёй працаваў ў Верхняй Сілезіі кавалём на кавальска-прэсавым заводзе горада Лабанд. У студзегі 1945 года ў Чырвонай Арміі. Пасоя вайны вярнуўся ў Целяханы, дзе працаваў на мясцовых прадпрыемствах то слесарам і кавалём, то токарам і трактарыстам. З 1953 года - галоўны механік Галоўмінбуда, а потым і Целяханскага Райпрамкамбіната. Пасля прызначаны галоўнам інжынерам Целяханскага ДАК. З 1963 года загадчык Целяханскага філіяла Івацэвіцкага РА "Сельгастэхніка". Пасля жыў у Брэсце, з 1980 года пенсіянер.
вокладка кнігі Пятра Хоміча
Пётр Іванавіч Хоміч шмат часу надаваў рацыяналізатарскай працы. быў занесены на рэспубліканскую дошку гонару лепшых рацыяналізатараў БССР. неаднаразова ўзнагароджваўся ганаровымі граматамі і прэміямі. Узнагароджаны ордэнам Вялікай Айчынай вайны ІІ ступені і некалькімі медалямі. Адным з захапленняў Пятра Хоміча была літаратура. Ім напісана некалькі апавяданняў і мноства вершаў. У 2005 годзе быў выдадзены зборнік вершаў "Берёзовая роща". У 2006 годзе надрукавана аповесць «Рожденный дважды». Ім напісана аўтабіяграфічны раман «В тылу врага и его логове».
КВАШЭВІЧ ІГАР МІХАЙЛАВІЧ / KVAŠIEVIČ IHAR MICHAJLAVIČ
Ігар Міхайлавіч Квашэвіч - лаурэат міжнародных конкурсаў і фестываляў, лаўрэат спецыяльнага фонда прэзідэнта Беларусі, пераможца Вышэйшай лігі мэтраў сусветнага акардэона.
Нарадзіўся 30 чэрвеня 1979 года ў мястэчку Целяханы. Маці - фельчар хуткаў дапамогі мясцовай лякарні, бацька - эканаміст. У 1994 годзе скончыў мясцовую музычную школу з адзнакай (клас выкладчыка Протас А.Г.) У 1998 годзе скончыў Баранавіцую музычную вучэльню, а ў 2003 Беларускую Дяржаўную Акадэмію мастацтваў (клас заслужанага артыста Беларусі, прафесара Сеўрукова М.І.)
У 2004 годзе скончыў і магістратуру вэшэйназванай ВНУ. за час вучобы праявіў сябе як яркі, віртуозны выканаўца. Шматразова атрымоўваў перамогі на самых розных конкурсах:
-IV Міжнародны клнкурс выканаўцаў на народных інструментах «Кубак Поўначы», горад Чарапавец, 2000 г. - 3-я прэмія;
-Кока, горад Кішынёў, 2000 г. - 1-я прэмія;
-III Міжнародны конкурс баяністаў і акардыяністаў, Масква, 2000 г. – 3-я прэмія і дыплом лепшага замежнага ўдзельніка;
-Першы Усерасійскі конкурс выканаўцаў на народных інструментах «Жамчужына Кубані», горад Краснадар, 2002 г. – 1-я прэмія;
-I Міжнародны конкурс імя Жыновіча, Мінск, 2002 г. – 1-я прэмія;
У 2004 годзе перамог на XXXXI Міжнародным конкурсе ў Клінгентале. У красавіку 2006 года стаў першым беларускім акардыяністам, які ўвайшоў у Вышэйшую лігу мэтраў Сусветнага акардэона. На конкурсе «ACCOHOLIDAY» у катэгорыі «класіка» стаў лаўрэатам 2-й прэміі. У красавіку 2009 года на IV конкурсе «ACCOHOLIDAY» у Кіеве стўл лаўрэатам 1-й прэміі ў катэгораі «Эстрада».
З 2003-2010 гг. – саліст Белдзяржфілармоніі. Удзельнік больш 250 концэртаў ў Беларусі, Украіне, Літве, Расіі, Польшчы. З 2009 года з'яўляецца выкладчыкам Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, і кіраўніком ансамбля народнай песні «Каханачка».